Được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm của thời kỳ văn học trung đại Việt Nam. Các bài thơ của Hồ Xuân Hương mang phong cách nghệ thuật độc đáo và ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nhất là các bài thơ viết về thân phận người phụ nữ long đong, lận đận chịu nhiều cay đắng cuộc đời. Dưới đây là các bài thơ hay tiêu biểu.
1. Bánh trôi nước
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
2. Lấy chồng chung
Chém cha cái kiếp lấy chồng chung.
Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng
Chém cha cái kiếp lấy chồng chung
Năm chừng mười họa hay chăng chớ
Một tháng đôi lần có cũng không
Cố đấm ăn xôi xôi lại hỏng
Cầm bằng làm mướn mướn không công
Nỗi này ví biết dường này nhỉ
Thời trước thôi đành ở vậy xong.
Đáng thương cho thân phận người phụ nữ Việt Nam trong thời kỳ phong kiến, cuộc sống của họ là chuỗi ngày long đong lận, người vợ vất vả lam lũ vì chồng con nhưng chưa chắc chắn được hạnh phúc. Đàn ông năm thê bảy thiếp nhưng phụ nữ, Họ là những người giàu đức hy sinh mà lại không được coi trọng bởi xã hội lạc hậu và khắc nghiệt.
3. Tự tình 1
Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom,
Oán hận trông ra khắp mọi chòm.
Mõ thảm không khua mà cũng cốc,
Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om.
Trước nghe những tiếng thêm rầu rỉ,
Sau giận vì duyên để mõm mòm.
Tài tử văn nhân ai đó tá?
Thân này đâu đã chịu già tom!
4. Tự tình 2
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,
Trơ cái hồng nhan với nước non.
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn,
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám.
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con!
5. Tự tình 3
Chiếc bánh buồn vì phận nổi nênh,
Giữa dòng ngao ngán nỗi lênh đênh.
Lưng khoang tình nghĩa dường lai láng,
Nửa mạn phong ba luống bập bềnh.
Cầm lái mặc ai lăm đỗ bến,
Giong lèo thây kẻ rắp xuôi ghềnh.
Ấy ai thăm ván cam lòng vậy,
Ngán nỗi ôm đàn những tấp tênh.
Vẫn là những câu thơ nói về nỗi buồn khổ, của người phụ nữ gặp hoàn cảnh éo le, bất hạnh. Người phụ nữ sống trong thời kỳ phong kiến dù có đẹp, dù có hy sinh hết thảy thì vẫn bẽ bàng, vẫn long đong lận đận với nước non, với đời, với tiếng yêu. Những dòng thơ của bà nói lên sự đồng cảm, bênh vực cho thân phận người phụ nữ xưa.
6. Chửa Hoang
Cả nể cho nên hóa dở dang,
Nỗi niềm có thấy hỡi chăng chàng?
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc,
Phận liễu sao đành nẩy nét ngang
Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa?
Mảnh tình một khối thiếp xin mang.
Quản bao miệng thế lời chênh lệch,
Không có nhưng mà có mới ngoan.
7. Thương
Há dám thương đâu kẻ có chồng,
Thương vì một nỗi hãy còn không.
Thương con cuốc rũ kêu mùa Hạ,
Thương cái bèo non giạt bể Đông.
Thương cha mẹ nhện vương tơ lưới,
Thương vợ chồng Ngâu cách mặt sông.
ấy thương quân tử thương là thế,
Há dám thương đâu kẻ có chồng.
Những dòng thơ là sự thấu hiểu tâm tư của Hồ Xuân Hương về dòng chảy của thời gian, cho thanh xuân tuổi trẻ, cho duyên phận mỗi người. Rằng thời gian và tuổi xuân cứ đi qua mà không hề trở lại, trước sự trớ trêu của số phận, người phụ nữ luôn khát khao hạnh phúc vẫn gồng mình lên trước những sự nghiệt ngã.
các bài thơ của hồ xuân hương
Các bài thơ của Hồ Xuân Hương
8. Canh khuya
Canh khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan mấy nước non
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy chòm
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
Mảnh tình son trẻ tí con con.
Qua các bài thơ của Hồ Xuân Hương về thân phận người phụ nữ, chúng ta có thể nhìn thấy sự thấu hiểu, sự đồng cảm khao khát được hạnh phúc của những người phụ nữ xưa. Các bài thơ đều mang phong cách độc đáo và ý nghĩa nhân văn vô cùng sâu sắc.
sưu tầm